منطق تأیید در روش تجربی

منطق تأیید در روش تجربی
چکیده:
ابراهیم رضاپور
پس از افول اندیشه‌ی حاکم بر قرون وسطا، و همزمان با قدرت‌گیری دانش شکل نوین از آن که بعد‌ها به «علم تجربی» شهرت یافت، رویکرد انسان به جهان را دچار تغییراتی  شگرفی کرد. شاید بتوان یکی از اندیشمندان موثر در این تغییرات را فرانسیس بیکن دانست. چرا که نتیجه‌ی تلاش او و همفکرانش موجب شدعقل مَدرَسی جای خود را به تجربه‌ی علمی و «آزمایش تجربی» دهد . چنین رویکردی که در انگلستان پدید آمده بود در قرون بعدی توسط فلاسفه به نامی هم­چون جان ­لاک ،جرج بارکلی و دیوید هیوم ادامه پیدا کرد.از میان آنها دیوید هیوم ضمن مخالفت با عقل‌گرایی دکارت، با تکیه بر تجربه­گرایی مفرط، اصل ضرورت و  علیت را انکار کرده و امکان استنتاج هرگونه معرفت قطعی و  یقینی را زیر سؤال برد. تجربه­گرایی در ادامه با فیلسوفان«پوزیتیویسم منطقی» در اوایل قرن بیستم که عمدتاً در فضایی تجربه گرایانه تنفس می کردند ادامه پیدا کرد پوزیتیویسم شکلی از تجربه گرایی افراطی است که در اوایل اروپای اوایل قرن بیستم اعضای آن در وین جمع­شدند. جهت کنارگذاشتن «احکام متافیزیکی» اولین معیار خود را با عنوان «تحقیق پذیری» پیشنهاد کردند؛ بدین معنا که یک گزاره تنها به شرطی معنادار، تجربی است که تحقیق تجربی آن منطقاً ممکن باشد. اما پس از مدتی بحثی بر سر معنای عبارت «امکان تحقیق پذیری» درگرفت. در همین راستا کارناپ و همپل عنوان اعضای پوزیتیویسم ملاک «تأیید پذیری» را معرفی کرد. از سوی دیگر در نظر او اساس روش علمی، استقرایی است به همین جهت در نظر داشت با بهره گیری از «حساب احتمالات» برای استقرا مبنایی معقول فراهم آورد. بر همین مبنا از نظریه مربوط به احتمال منطقی در تأسیس منطق استقرایی خود استفاده کرد.
کلیدواژه: منطق تأیید، پوزیتویسم،  استقراء، حلقه وین، تحقیق پذیری
دانشجوی دوره دکتری علوم سیاسی  دانشگاه آزاد واحد شهرضا