خانه | مقالات | اقتصاد مقاومتی و جایگاه آن در تمدن اسلامی

اقتصاد مقاومتی و جایگاه آن در تمدن اسلامی

اقتصاد مقاومتی و جایگاه آن در تمدن اسلامی

 انقلاب اسلامی  به عنوان الگوی نوینی از حکومت مکلف به نوآوری، نظریه پردازی و الگوسازی در عرصه های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی بوده و بدون اتخاذ چنین الگوهایی نمی تواند از آرمان های خود سخن بگوید. بنابراین اقتصاد مقاومتی علاوه بر جنبه سلبی و نفی اقتصادهای موجود بر وجهی ایجابی و ناظر به ایجاد الگویی جدید تأکید دارد.

باید به این نکته توجه نمود که یکی از راه های نیل به تمدن بزرگ اسلامی تحقق اقتصاد مقاومتی بوده و جامعه اسلامی باید با مقاوم سازی خود در برابر تهدیدات امنیتی، اقتصادی و فرهنگی دشمن از تمدن سازی سخن به میان آورد.

   اگر تمدن را عینیت یافتن هنجارها و فرهنگ به صورت نظام مند و منسجم بدانیم این سخن به میان می آیدکه تمدن ها متشکل از نظام های اقتصادی، اجتماعی، حقوقی و فرهنگی خاص خود هستند که در قالب های متفاوت عرضه شده و مبانی و زمینه های مشترکی دارند و می توانند بستر ساز تمدن شده و قدرت دفاع از خویش در برابر تهاجمات مختلف را فراهم آورند در این زمینه باید گفت: اقتصاد مقاومتی ناظر به نظام اقتصادی است که بتواند در شرایط تهاجم، تحریم و تهدید فعالانه و با نشاط به مسیر خود ادامه داده و با ساختار و ساز و کار متناسب با هدف ایجاد نهاد سازی و دست یابی به اهداف نائل گردد.

 جامعه شناسان نهاد را یک مشترک لفظی میان عناصر((ساخت یک نظام اجتماعی)) و نیز ((مجموعه ای از ارزش ها، فرایند ها و روش ها)) دانسته که در جامعه وجود دارند. اما نهاد در ایران به واسطه انقلاب اسلامی از مشخصه های دیگر برخوردار بوده که مفهوم انقلابی بودن و تولد و رشد آن در دامان انقلاب اسلامی متناظر بود با نظام فکری و ارزشی خاص انقلاب اسلامی از آن دست می باشد به عبارتی دیگر پیش از آنکه این ساختارها به واسطه ماموریت هایشان از دیگران تمیز داده شوند، با ارزشهای اساسی که بدان پایبند هستند شناخته شده و حتی در اکثر موارد نام گذاری آنها با ارزش اساسی آن دستگاه قرین است.

  نهاد سازی را می توان حلقه واسطی از رویکردهای ترویجی دانست که به سمت رویکردهای عملیاتی و اجرائی حرکت می نماید. انقلاب اسلامی رابطه ی میان واژه سازی و نهاد سازی برقرارکرده و تعاملی با کمک دو عامل مفهوم پردازی و گفتمان سازی پیشرفت انقلاب اسلامی به سمت اهداف را تضمین نماید. رابطه ای که هم موجب زایش فکری بوده و هم می تواند مفاهیم و ارزشها را به سرعت در جامعه به گفتمان تبدیل نماید.

 نهاد سازی به عبارت دیگر به نمود عینی مفاهیم و گفتمان ها منجر شده و با ساختار سازی و برنامه ریزی به اداره امور مردم بر اساس ارزش های مدنظر بپردازد. این امر از سوی دیگر با ایجاد سئوالات و پاسخ های نو و متناسب با نیازها و شرایط، ظرفیت های جدیدی برای زایش های فکری ایجاد می سازد.

مقام معظم رهبری((مدظله العالی)) در دیدار بسیجیان کرمانشاه به تاریخ ۲۲ مهرماه سال ۱۳۹۰ در بیاناتی فرمودند: ((یکی از چیزهایی که در هر حرکت عمومی و در هر نهضت لازم  است، این است که بر اساس تفکرات و مبانی پایه ای این نهضت و این جریان، هم بایستی(( واژه سازی)) بشود، هم بایستی ((نهادسازی)) بشود… وقتی یک انقلاب و یک حرکت تحقق پیدا می کند، بایستی دستگاه های مجری خود را- آن مجموعه هایی که آن هدف ها را باید دنبال کنند- به وجود بیاورد. یکی از کارها این است که دستگاه های موجود جامعه را متحول کند؛ یکی دیگر این است که دستگاه متناسب با خواست خود را به وجود بیاورد. هر دو سخت است، هر دو جزو کارهای دشوار است. انقلاب اسلامی هر دو را انجام داد.))

 این فرمایش معظم اله در حوزه اقتصاد مقاومتی در دو سطح اقتصاد بازسازی کننده و اقتصاد با قابلیت دفاعی قابل تبعیض بوده و می تواند به عنوان نقشه راهی در پیش روی مسئولان قرارگیرد. اقتصاد بازسازی کننده به اقتصادی گفته می شود که در پی ((مقاوم سازی)) ، ((آسیب زدایی)) ، ((خلل گیری)) و ((ترمیم)) ساختارها و نهادهای فرسوده و ناکارآمد موجود اقتصادی است. یعنی اگر در رویکرد قبلی یک نهاد نمی تواند انتظارات را برآورده سازد، در رویکرد جدید نسبت به باز تعریف سیاست های نهادهای موجود، کاری صورت گیرد که انتظارات برآورده شود.

    اما یک اقتصاد دفاعی متوجه ((هجمه شناسی)) ، ((آفند شناسی)) و ((پدافند شناسی)) اقتصاد در برابر هجمه دیگران اصل بوده وباید با بررسی اقدامات مخالفان و حمله آنها به اقتصاد ایران واخلال در اقتصاد با چگونه و با چه ابزارهایی صورت می گیرد. بنابراین وقتی اقتصاد مقاومتی تحقق یافته که ابزار ها و شیوه های هجمه دشمن تحقق شناخته شده باشد و بر اساس آنها استراتژی مقاومت علیه آنان را تدوین و اجراءگردد.

  تعاریف فوق از اقتصاد مقاومتی ویژگی های چون ناظر برای رویکرد بلند مدت، کلان و فرایند محور مفهوم پرداز و گفتمان سازی در راستای ترویج نیاز با برنامه ریزی و نهاد سازی در راستای اجرای نیاز موازی را شامل می گردد. لازم به توضیح است که نوشتار حاضر به این امر پایبند است که اقتصاد مقاومتی و نهاد های مربوط به آن بر نگرش نهاد های موازی متناظر در نهاد سازی مفهوم پردازی، گفتمان سازی و نهادینه سازی اقتصاد مقاومتی بر اساس اتخاذ یک رویکرد واحد، بلند مدت و فرایند محور اصالت داشته باشد. بنابراین ایجاد یک نهاد بالا دستی که بتواند برای تمامی شئون اقتصادی کشور برنامه ریزی و تصمیم سازی نماید یک امر ضروری بوده و می تواند از تشتت و به هم ریختگی نظام اقتصادی کشور جلوگیری می نماید.  به نظر می رسد آنچه می تواند تعاریف فوق از اقتصاد مقاومتی را عملیاتی نماید، اتخاذ یک رویکرد نهادگرایانه به معنای نهاد گرایی متداول در اقتصاد و علوم سیاسی نیست بلکه به معنای ایجاد نهادی است که علاوه  بر وجه ترویجی و گفتمان ساز بر وجوه اجرایی و عملیاتی آن تأکید داشته و نیز بتواند مولفه ها و ساز و کارهای تحقق اقتصاد مقاومتی در قوانین و برنامه های توسعه کشور را فراهم کرده و موانع آن را مرتفع نماید.

 باید توجه داشت که اتخاذ یک رویکرد نهادگرای کلان، ملی و فرایند محور و درون زا با توجه به دست های پنهان بازار پرسود و متشتت فعلی اجازه تسری تجربه های منطقه ای و مقطعی را در راستای اصلاح و حرکت به سمت اهداف اقتصاد مقاومتی نخواهد داد.از دیگر سو فعال پتانسیل ها و ظرفیت های استان ها و اقوام مختلف در راستای مشارکت حداکثری و فعالانه همه مردم در این خصوص و تمرکززدایی از بخش اقتصاد یک امری ضروری است.

والسلام/ دکتر ابراهیم رضاپور

همچنین ببینید

پیام تبریک و سپاس بمناسمت مشارکت مردم در دور دوم انتخابات مجلس یازدهم

“تبریک و سپاس” امت غیور، مردان و زنان متعهد و بزرگوار حوزه انتخابیه شهرستان های …

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.